ตะเกียงเจ้าพายุดวงนั้น – ปัญญา ฤกษ์อุไร

ประมาณครึ่งชั่วโมงเราก็ถึงชายทะเล เป็นหน้าแล้งเดือนมีนาคม-เมษายนคลื่นไม่จัด ยังพอเดินไปหรือขี่จักร ยานไปตามชายหาดได้ แต่ถ้าเป็นหน้ามรสุมแล้วคลื่นแต่ละลูกเท่าภูเขา กระทบหาดแต่ละครั้งดังสนั่นหวั่นไหว ไม่อาจเดินหรือขี่จักรยานได้ เพราะดีไม่ดีโดนคลื่นที่พัดหายไปในทะเลทั้งรถทั้งคน ที่เขาว่าอย่าไว้ใจทะเล เห็นจะจริงเพราะ ไม่รู้เมื่อไรจะเกิดพายุ น้ําทะเลจะพัดหายไปในพริบตา บางทีหมู่บ้านทั้งหมู่บ้านหายไปเลย เหลือแต่ตอบ้านไว้เป็นอนุสรณ์ ปีที่เกิดพายุใหญ่ที่ปากพนัง เมื่อปี ๐๗ หรือ ๐๘ ข้าพเจ้าลืมเสียแล้ว ตําบลบ้านแหลมตะลุมพุก ถูกน้ําทะเลพัดหายไปทั้งตําบล

พอถึงชายทะเล พวกเราเลี้ยวซ้ายเลาะไปตามชายหาดสังเกตเห็นเศษไม้กระดาน หีบ ลัง ตลอดจน ทุ่นระเบิดลูกโต ๆ ตามชายหาดมากมาย นอกจากนั้นยังเห็นถึงน้ำมันขนาด ๒๐๐ ลิตร ลอยมาชายฝั่ง และเห็นราษฎรชาวประมงแถวนั้นกลึงขึ้นไว้ใต้ถุนบ้าน เมื่อเปิดดูส่วนใหญ่เป็นน้ํามันจาระบี บ้างก็น้ํามันเครื่องบ้าง (ทางปักษ์ใต้เรียกน้ํามันขี้โล้) มีคนจากเมืองนครมาขอซื้อในราคาแพง ๆ ชาวประมงแถว ๆ นั้นจึงมีอาชีพอีกอย่างหนึ่งคือเก็บของพวกเรือแตกขาย บางครั้งก็มี เสื้อผ้า ยาง รถยนต์ อาหารกระป๋อง และของใช้อื่น ๆ อีกมาก

สําหรับทุ่นระเบิดนั้นเป็นลูกเหล็กกลม ๆ ขนาดเท่าโอ่งน้ํา บางลูกก็กลม ๆ เกลี้ยง ๆ แต่บางลูกกลม ๆ มีหนามแหลม ทั้ง ๒ ชนิดนี้เป็นทุ่นระเบิดที่หลุดลอยมา ครั้งแรก ๆ ชาวบ้านก็ไม่รู้จักว่าเป็นลูกอะไร เอามีดเอาขวานไปงัดแงะออกดูแต่ปรากฏว่าลูกระเบิด ๆ ขึ้นตายกันไปหลายคน แข้งขาด ขาขาด หัวขาด ใส้ทะลัก จึงรู้จักว่านั่นคือทุ่นระเบิด ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมาก็ไม่มีใครกล้าเข้าใกล้ แม้แต่จะเดินเฉียดก็ยังไม่กล้า คงทิ้งระเกะระกะอยู่อย่างนั้นจนเสร็จสงครามแล้วตั้งนาน จึงมีพวกทหารช่างไปจัดการถอดสลักระเบิด ถึงกระนั้นทหารช่างก็ตายไปหลายคน เพราะทุ่นระเบิดในสมัยนั้นเป็นเรื่องใหม่ที่ทหารช่างของเรายังไม่เข้าใจเทคนิคต่าง ๆ เกี่ยวกับชะนวนระเบิดและกลไกของมันดีนัก พลาดท่าเสียที่บ่อย ๆ แต่ทุกครั้งที่พลาดก็หมายถึงชีวิต นับว่าเป็นงานที่ท้าทายมฤตยูอย่างหนึ่งในสมัยนั้น